Η Φυσική στη Βιολογία και στην Ιατρική με τη συνδρομή της πληροφορικής
Από την εποχή των αρχαίων ελλήνων φιλοσόφων μέχρι και σήμερα, η Φυσική έδωσε απάντηση σε πολλά άλυτα προβλήματα και αποτέλεσε το έναυσμα για την ανάπτυξη και περαιτέρω εξέλιξη νέων επιστημών. Σχετίζεται στενά και αποτέλεσε τη βάση για την επιστήμη της Χημείας, η οποία μελετά τη σύσταση των ουσιών και τις μεταβολές τους, ασχολείται δηλαδή με τους νόμους που διέπουν το σχηματισμό των μορίων από τα άτομα, αλλά και τη διάσπασή τους. Η κβαντική μηχανική καλείται να ερμηνεύσει αυτούς τους νόμους σε ένα πιο θεμελιώδες επίπεδο. Αξιοποιώντας τους χημικούς νόμους δίνεται η δυνατότητα στην επιστήμη της Βιολογίας να κατανοήσει τα φαινόμενα που συνθέτουν το μεταβολισμό των ζωντανών οργανισμών και συγκεκριμένα του κυττάρου, του βασικού δομικού συστατικού τους. Η Βιολογία είναι η επιστήμη της ζωής, η επιστήμη δηλαδή που μελετά τη δομή και τη λειτουργία των οργανισμών, συμπεριλαμβανομένου του ανθρώπου.
Μια από τις σημαντικότερες ανακαλύψεις των τελευταίων δεκαετιών που συνετέλεσε στη ραγδαία εξέλιξη της Βιολογίας του κυττάρου, ήταν η αποκρυπτογράφηση του γονιδιώματος και κατ’ επέκταση των πρωτεϊνών του. Αυτή η ανακάλυψη πυροδότησε την ανάπτυξη μιας νέας ψηφιακής γλώσσας επικοινωνίας η οποία θα ήταν ικανή να αποκωδικοποιήσει όλες τις βασικές λειτουργίες του κύκλου ζωής ενός κυττάρου, οι οποίες ελέγχονται από το γενετικό κώδικα. Για την ανάπτυξη της νέας ψηφιακής γλώσσας επικοινωνίας, η οποία θα αποκωδικοποιούσε έναν τεράστιο όγκο πληροφοριών που είχε γεννηθεί, η συμβολή της επιστήμης της Πληροφορικής κρίθηκε απαραίτητη.
Η Πληροφορική με όπλα της τις μαθηματικές θεωρίες, τις υπολογιστικές τεχνικές και τους αλγορίθμους είναι ικανή να αναλύσει και να επεξεργασθεί πλήθος βιολογικών δεδομένων με σκοπό την κατανόηση των βιολογικών μηχανισμών. Εφαρμόζεται σε πολλές επιστήμες οι οποίες προέρχονται από διαφορετικούς τομείς όπως: στη γονιδιωματική, στην πρωτεομική, στη φυλογενετική, στη φαρμακευτική, στην ιατρική κ.ά. Είναι δυνατό να αποκαλύψει τις πρωτεΐνες που σηματοδοτούν ένα καρκινικό κύτταρο ή τα γονίδια που είναι υπαίτια για μία γενετική ανωμαλία σε ένα εμβρυϊκό κύτταρο. Συνεπώς, μπορεί να οδηγήσει σε πιο αποδοτικές μεθόδους διάγνωσης ασθενειών καθώς και στο σχεδιασμό και την παραγωγή νέων φαρμάκων, συμβάλλοντας έτσι καθοριστικά στην εξέλιξη του επιπέδου της υγείας.
Η συμβολή της Φυσικής στις επιστήμες της υγείας δεν περιορίζεται μόνο στη βιολογία. Η Ιατρική χρησιμοποιεί καθημερινά μεθόδους που αξιοποιούν τις αρχές της Φυσικής και αποτελούν αναγκαίο εργαλείο για τη διάγνωση παθολογικών καταστάσεων. Απεικονιστικές μέθοδοι όπως το υπερηχογράφημα, η μαγνητική και αξονική τομογραφία, η ακτινογραφία κ.ά. αποτελούν εφαρμογές της Φυσικής και έχουν γίνει αναπόσπαστο κομμάτι της Ιατρικής. Στον τομέα αυτό καλείται να συνδράμει και πάλι η επιστήμη της Πληροφορικής. Αξιοποιώντας μεθόδους ανάλυσης και επεξεργασίας εικόνας, δίνει τη δυνατότητα να βελτιωθούν οι εικόνες που λαμβάνονται με τις παραπάνω μεθόδους απεικόνισης. Επιπλέον, ο τεράστιος σε μερικές περιπτώσεις όγκος δεδομένων θα ήταν πολύ χρονοβόρα διαδικασία ή και αδύνατο να επεξεργαστεί χωρίς τη συνδρομή της Πληροφορικής. Η συμβολή της όμως δεν περιορίζεται μόνον σ’ αυτό. Τα αυτοματοποιημένα συστήματα υποβοήθησης της ιατρικής διάγνωσης είναι ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο στα χέρια των ιατρών, καθώς βελτιώνουν και επιταχύνουν τη διαδικασία της διάγνωσης, αυξάνοντας έτσι την παραγωγικότητα των επιστημόνων υγείας, αλλά και την ποιότητα των υπηρεσιών.
Πληθώρα εφαρμογών με αντικείμενο το συνδυασμό των παραπάνω επιστημών έχουν υλοποιηθεί και συνεχίζουν να απασχολούν την ερευνητική και πανεπιστημιακή κοινότατα διεθνώς. Τη δική της συνεισφορά στον τομέα αυτό έχει προσθέσει και η δικής μας ερευνητική ομάδα “Συστήματα Πραγματικού Χρόνου και Ανάλυσης Εικόνας” του Τμήματος Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών του Παναπιστημίου Αθηνών.
Συμπερασματικά, η επιστήμη της Φυσικής οδηγεί τις εξελίξεις σε μια σειρά από επιστημονικούς κλάδους, οι οποίοι συνεπικουρούμενοι από την Πληροφορική βρίσκουν ευρεία εφαρμογή στον τομέα της υγείας. Είναι λοιπόν επιτακτική η ανάγκη της συνεργασίας επιστημόνων οι οποίοι προέρχονται από τους κλάδους της Φυσικής, της Βιολογίας, της Ιατρικής και της Πληροφορικής, έτσι ώστε να ανταποκριθούν στις νέες απαιτήσεις των καιρών, με ρηξικέλευθες ιδέες στην έρευνα και την παραγωγή.