Η γένεση του Ήλιου, των αστέρων και των πλανητών
Περίληψη
Θα συζητηθεί περιεκτικά αλλά απλοποιημένα η γένεση του Ήλιου, των αστέρων και των πλανητών, σύμφωνα με πρόσφατες αστρονομικές παρατηρήσεις απο επίγεια ή δορυφορικά τηλεσκόπια σε συνδυασμό με σύγχρονα θεωρητικά αποτελέσματα ενός Πανευρωπαικού ερευνητικού δικτύου στο οποίο συμμετέχει η ερευνητική μας ομάδα στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Η γένεση, σε αντιδιαστολή με τη μετέπειτα ώριμη ζωή και τον αναπόφευκτο θάνατο των άστρων, συμβαίνει σχετικά σύντομα και εντός μικρών διαστάσεων οι οποίες δεν είναι εύκολα ανιχνεύσιμες στις μεγάλες αστρονομικές αποστάσεις στις οποίες βρίσκονται. Επιπλέον, οι νεογέννητοι αστέρες και πλανήτες είναι δύσκολα ανιχνεύσιμοι διότι είναι αμυδροί και κρυμμένοι μέσα στα σκοτεινά μητρικά νεφελώματα απο τα οποία αναδύονται. Η πρόοδος της αστρονομικής παρατήρησης ωστόσο μας δίδει σήμερα, για πρώτη φορά, τη δυνατότητα να διεισδύουμε μέσα σε αθέατα νεφελώματα όπου υπάρχουν «αστρικά βρεφοκομεία» στα οποία μεγαλώνουν αστρικά «νεογνά» ηλικίας «μόνο» μερικών εκατομμυρίων ετών, ενώ προβλέπεται να ζήσουν χιλιάδες φορές περισσότερο. Επομένως, στην ανθρώπινη κλίμακα είναι βρέφη, αντίστοιχης ανθρώπινης ηλικίας μόλις μερικών ημερών. Οι εκκολαπτόμενοι αυτοί νέοι αστέρες που περιβάλλονται από πυκνά δισκοειδή κουκούλια ύλης και εκτοξεύουν περίτεχνους πίδακες πλάσματος στο μεσοαστρικό χώρο θα αποτελέσουν όταν ενηλικιωθούν νέους Ήλιους με πλανήτες να περιφέρονται γύρω τους. Πιθανώς κάποιοι από αυτούς τους πλανήτες θα αποκτήσουν συνθήκες κατάλληλες για την ανάπτυξη ζωής. Η μελέτη της γένεσης των αστέρων μας παρέχει επομένως τη δυνατότητα να παρακολουθήσουμε την παρόμοια διαδικασία δημιουργίας του δικού μας πλανητικού συστήματος μερικά δισεκατομμύρια χρόνια πριν, όταν φυσικά εμείς δεν υπήρχαμε.
Θα παρουσιασθεί μια σύντομη ιστορική εισαγωγή της εξέλιξης της μελέτης της γένεσης των αστέρων τους τελευταίους αιώνες και θα δοθούν παραδείγματα των αστρικών γεννητόρων, δηλαδή των σκοτεινών νεφελωμάτων και πώς αυτά σήμερα παρατηρούνται με υπέρυθρη ακτινοβολία. Στη συνέχεια, θα συζητηθούν τα διάφορα στάδια σχηματισμού αστέρων και τελικά θα σχολιασθούν ορισμένες «συμπτώσεις» της όλης διαδικασίας, π.χ., γιατί σχηματίζονται πίδακες και δίσκοι πλάσματος γύρω από την κεντρική αέρια συμπύκνωση, από τους οποίους τελικά θα δημιουργηθούν οι πλανήτες.